23 Aralık 2016

  • Paylaş
teknoloji dilin ve hukukun topluma çizdiği sınırları siliyor

İngiliz siyaset adamı William Ewart Gladstone’un (1809-1898) muhalefet sıralarındaki mesaisi dışında vaktinin çok önemli bir kısmını dolduran Homeros okumaları, 19. yüzyılın, sonuçları ve etkileri evrim ve ırk meselesi gibi dönemin en ateşli tartışmalarıyla iç içe geçen sorusunu doğurdu: Sarı ile yeşili birbirinden dil mi ayırıyor, göz mü?

İngiliz siyaset adamı William Ewart Gladstone’un (1809-1898) muhalefet sıralarındaki mesaisi dışında vaktinin çok önemli bir kısmını dolduran Homeros okumaları, 19. yüzyılın, sonuçları ve etkileri evrim ve ırk meselesi gibi dönemin en ateşli tartışmalarıyla iç içe geçen sorusunu doğurdu: Sarı ile yeşili birbirinden dil mi ayırıyor, göz mü? İlk bakışta basit gibi gözüken bu soru, insan bilimlerinin çok önemli bir meselesine merkezinden bağlıydı: Dilin kökeni tabiat mıdır, kültür müdür?

Renklerle ilgili bu ilginç sorunun hikâyesi şöyleydi: Son derece zeki ve bitmez bir enerji sahibi olduğu söylenen Gladstone, kuvvetli dinî inançları yanında çok sağlam bir Homeros okuruydu. İnsan tabiatının ihtişamlı ve eksiksiz bir anlatılışı olarak gördüğü İlyada ve Odysseia, onun için adeta ikinci bir İncil’di. Gladstone’un dikkatli ve uzun yılları bulan İlyada ve Odysseia okumaları, sayfa sayısı 1700’ü bulan üç büyük ciltlik abidevî bir eseri netice verdi: Studies on Homer and the Homeric Age (Homeros ve Çağı Üzerine İncelemeler). Üçüncü cildin sonlarında yer alan bir bölüm, “Homeros’un renkleri algılayışı ve kullanışı” başlığını taşımaktaydı. Gladstone, bu bölümde Homeros’un renk isimlerini kullanmadaki kimi eksiklik, belirsizlik ve tutarsızlıklarına dikkat çekiyordu. Tutarsızlıkların en tipik örnekleri, balın yeşil, denizin ‘şarap rengi’, yani kırmızı renkle nitelenmesi; eksikliklerin en çarpıcı misali ise ‘mavi’ renkten hiç, ama hiç bahsedilmemesiydi. Ne deniz ne gökyüzü için ‘mavi’ renk kullanılmıştı. Renklere ilişkin en belirgin sınıflama ölçütü ise aydınlık ve karanlık idi. Gladstone’un gündeme taşıdığı bu anlaşılmaz tuhaflık, ilerleyen yıllarda Lazarus Geiger’in (1829-1870) peşine düşeceği bir dizi sorunun fitilini ateşlemeye yetti. Daha yedi yaşında iken annesine ‘bütün dilleri’ öğreneceğini söyleyen Geiger eşsiz bir bilgi hazinesine sahipti. Onun çalışmaları, Gladstone’dan bir adım ileri gitti ve meselede yeni bir dönemece varıldığını işaret eden şu soruda yoğunlaştı: “Gökyüzünün rengini sadece siyahla niteleyebilen bir insan kuşağının fizyolojik durumu ne olabilir? Bizimle onlar arasındaki fark sadece adlandırmada mıdır, yoksa bizzat algıda mıdır?” Bu soru, kültür-tabiat tartışmalarının merkezinde yıllarca kalacaktı.

Yazının devamı Düşünce Dergisi'nin Dil sayısında...



İlgili Konular hukuk Dil Ahmet ISPARTA
Yasal Uyarı: Yayınlanan yazı ve haberin tüm hakları Düşünce Dergisi'ne aittir. Özel izin alınmadan yazı ve haber hiçbir şekilde kullanılamaz. Ancak yazı ve haberin bir kısmı aktif link verilerek alıntılanabilir.

  • Paylaş

Ülkemiz 15 Temmuz’da büyük bir badireden küçük sayılabilecek bir bedelle kurtuldu. Bu darbe girişiminin önceki askerî darbelerden farkı, dinî temelli sivil bir yapının asker uzantıları tarafından gerçekleştirilmiş olmasıydı.

Türk dilinin ve edebiyatının çeşitli ürünlerinin hemen hemen ilk örneklerinin verildiği Eski Uygur Türkçesi döneminde, Eski Uygurların yüksek bir felsefî düşünceye sahip olduklarını gösteren eserler de kaleme alınmıştır. Özellikle Budizm inanışından dolayı pek çok eser Türkçeye tercüme edilmiştir.

İnsan, diğer tüm canlılar gibi kendi cinsi ile iletişim kurmaya ihtiyaç duyan bir varlık. Peki, bunu sağlamanın birçok farklı yolunu geliştirmiş olan insan için, giyinmek de bir iletişim yolu olabilir mi?

Sanatın doğuşuna zemin hazırlayan güzellik arayışı ruhtaki güzelliğin ortaya çıkışıdır aslında. Mağara duvarlarından papirüslere, Roma sütunlarından Anadolu kilimlerine, İnka düğümlerinden Mısır piramitlerine hep hikâyesini daha güzel anlatma peşinde koşmuştur insan. Çünkü hamurunda ve ruhunda güzellik vardır…

Teknesinin ebrûcuyla konuştuğu gibi yaptığı ebrû da konuşur. Marifet, tekneyle aynı dili konuşarak ne söylediğini anlayabilmektedir.

Dil ekolojisi kavramının her yönüyle açıklanabilmesi için, dünya dillerinin aralarındaki karşılıklı ilişki, dillerin konuşucuları ile olan ilişkisi ve dillerin onları kuşatan toplumsal yapılar ve içinde yer aldıkları çevre ile olan ilişkisinin irdelenmesi gerekmektedir.


En Çok Okunanlar