Batılılaşma ve modernleşme hakkında çok şey yazılıp çizildiği halde kültür değişmeleri hakkında Türkiye’de yeterli araştırma yapılmış değildir. Oysa bu üç meselenin birbirleriyle çok yakın ilişkili olmaları bir yana, Türkiye kültür değişmesi sürecini iki yüzyıldan uzun bir zamandır yoğun bir gündemle yaşamaktadır. Bu gerçek bile onun gerekli ilgiyi görmesi için yeterli olmamış fakat Erol Güngör’ün bu konudaki çalışmaları büyük bir boşluğu doldurmuştur.

Erol Güngör; Türkiye’nin sosyal ve kültürel meselelerine, siyasi ve ideolojik çizgiden uzak fakat tutarlı bir bakış açısıyla, kendine özgü bir yaklaşım sergileyebilmiştir. Özellikle, milliyetçilik, milli kültür, Türk aydınının durumu, eğitim meselemiz, modernleşme, batılılaşma ve son ikisinin paralelinde yaşadığımız kültürel değişmelerin seyri ve bu noktada, Türk milliyetçilerinin tutumlarının nasıl olması gerektiği hususları O’nun kafa yorduğu temel meselelerdir.

Bu makalede, Türkiye’de iki asrı aşkın bir zamandır, somut olarak yaşanan batılılaşma ve modernleşme çerçevesinde zaman zaman hızlanan ve zaman zaman şiddetlenen kültür değişimleri hakkında, Erol Güngör’ün fikirleri ve yorumları ışığında genel bir görünüm verilmeye çalışılacaktır.

* Bu metin, 1998 yılında Kültür Ocağı Vakfı’nın düzenlediği Erol Güngör Makale Yarışması’nda Mansiyon İkinciliği alan deneme metninin bazı ilaveler yapılmış halidir.