Sayı 11 / Şiddet - 23:09, 15 Ekim 2020 Perşembe
uluslararası ilişkilerde kurucu şiddet örneği

“emperyalizm, hegemonya, imparatorluk: tarihsel dünya düzenleri ve ırak’ın işgali” kitabının incelenmesi

Çalışmamızda Mehmet Akif Okur’un doktora tezi olarak hazırladığı, ABD’nin Irak’ı işgali eyleminden hareketle uluslararası sistemde yaşanan süreçlerin çok katmanlı analizini içeren kitabı incelenmiştir. Çalışmamızda kullanılan nüsha, Ötüken Neşriyat’tan çıkan nüshadır.1

Okur’un şiddetin yaygın bir formu olan emperyal eylemi incelediği çalışması üç ana bölümden oluşmaktadır: Irak Savaşı’nın Anlamlandırılacağı Teorik Zemin birinci bölümü, Dünya Düzeninin Üç Tarihsel Ontolojisi: Emperyalizm, Hegemonya, İmparatorluk ikinci bölümü ve Irak’a Yönelik Emperyal Eylem: Dünya Düzeninin Evrimi, Tarihsel Blok ve Olay son bölümü ifade etmektedir. Çalışma en temelde ABD’nin 2000 sonrasında Irak’ı işgalini, işgali öncesi ve işgal sonrası uluslararası sistem boyutunda ele almakta, ABD’yi Irak işgaline ve Irak işgalinin icra edilme biçimine iten sebepleri Amerikan toplum ve siyaset yapısı boyutlarıyla incelemektedir. Okur’un çalışmasını bir tarih incelemesinin ötesine taşıyan esas unsur ise inceleme süreçlerinin tamamının, giriş bölümünde Gramsci, Cox ve Braudel’in tezlerinin çalışmaya has biçimde birleştirilmesiyle inşa edilmiş teorik zemin etrafında gerçekleştirilmesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Okur, görece yakın tarihi, inşa ettiği teorik zemin üstünde uzun bir zaman diliminin parçası haline getirmiş ve süreci ele alırken birden fazla tarihsel akışın birleşme noktası olarak Irak’ın İşgali’ni seçmiştir. Çalışmamızda eserin anlatımı ve kritiği ayrı bölümlerde yapılmamış, eserin anlatımı gerçekleştirilirken gerekli görülen yerlerde değerlendirmelerde bulunulmuştur.

...

Okur, şiddet eyleminin en yaygın formlarından biri olan “Emperyal Eylem” meselesini odağına almıştır. Emperyal eylem, 18. yüzyıldan itibaren kazandığı anlam yüküyle, bir devletin başka devletlere ve milletlere yönelik yayılmacı bir politika takip etmesi ve amacın hedef alınan aktörün kaynaklarının ele geçirilmesi anlamına gelmektedir.

...

Hristiyan Sağı’nın teolojik inançları, teolojik inançları ışığında dünyayı okuma ve kuralları belirleme biçimleri, ABD’nin emperyal eylemde bulunmasına müsait bir arka planı sağlamıştır. Hristiyan Sağı içinde yer alan çeşitli gruplar, teolojik inançları sebebiyle ABD’nin emperyal eylemlerini, rasyonel veya pragmatik kaygılardan ziyade inançlarına dair kehanetlerin gerçekleştirilmesi bağlamında ele alarak siyasi aktörlere destek olmuşlardır.

...

 

1 Mehmet Akif Okur, Emperyalizm, Haegemonya, İmparatorluk: Tarihsel Dünya Düzenleri ve Irak’ın İşgali, (İmparatorluk), 3. Bs. (İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2015). NOT: Eserin ilk baskısı 2010 yılında A Kitap tarafından yapılmıştır. Doktora tezi olarak hazırlanan haliyle Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde hazırlanmıştır. Ancak çalışmamızda kitap hali esas alınmıştır.

Yazının devamı Düşünce Dergisi'nin Şiddet sayısında...