Yeni Teknolojiler Yeni Zorluklar

Artık bildiğimiz dünyanın sonuna geldik. Nerede olduğumuzu, hangi hastalıkları geçirdiğimizi, biyolojik verilerimizi, sosyal medya aracılığıyla kime bağlı olduğumuzu, hangi şarkıları dinlemeyi, hangi dizi ve filmleri izlemeyi, paramızı neye harcamayı sevdiğimizi ve ne kadar harcanabilir gelirimiz olduğu gibi bize ait pek çok mahrem bilgiyi artık biliyorlar, işliyorlar ve bu bilgileri satarak büyük servetler elde ediyorlar. Kimler? Gördüklerimizi, duyduklarımızı veya nasıl düşündüğümüzü, herhangi bir demokratik hesap verebilirlik olmaksızın şekillendiren, muazzam güçlere sahip tekelci bir avuç teknolojik elitten bahsediyorum.

İktisadi bir bakış açısıyla değerlendirecek olursam Sanayi Devrimi’nden bu yana geçen 250 yılda insanlık buhar makinesi, montaj hattı ve internet gibi icatlar sayesinde büyük ilerlemeler kaydetti. Bugün 4. Sanayi Devrimi olarak adlandırılan yeni üretim modelinde bilgisayar, iletişim ve internet teknolojileri sayesinde makineler kendilerini ve üretim süreçlerini yönetmeye başladı. Bu köklü değişimin arkasında yatan itici güç ise aslında bilgi devrimi, daha yaygın bir ifade ile büyük veri devrimidir.

Büyük veri, kısaca günümüzde hızlı çalışan sunucularda (süper bilgisayarlar) ve bulutta toplanıp depolanabilen çok geniş bilgi dağlarını ifade eder. Destekçileri, büyük veriden sık sık saygıyla ve tutkuyla bahseder. Onlara göre, büyük veri sayısız iktisadi ve sosyal sorunu çözebilir. Onlar için bu, hem tüketicilerin hem de üreticilerin ihtiyaçlarına yanıt veren daha hızlı ve daha verimli bir dijital ekonomi anlamına gelmektedir. Dijitalleşme ve muazzam miktarda verinin bulunduğu yenidünyanın, iş yapma maliyetlerini düşürerek, yeni iş fırsatları yaratarak, devasa yeni ağlar açarak, geleneksel iş modellerinin yıkımını hızlandırarak ve yapay zekâ aracılığıyla potansiyel olarak ekonomik büyüme oranlarını artırarak çok büyük faydalar sağlayacağını iddia ediyorlar.

Piyasanın büyük veriyi seveceğinden eminiz. Çünkü piyasa için büyük veri daha az israf, tüketicilerin ne istediğini nokta atışı tahmin eden reklamcılık ve perakende raflarını doğru ürünlerle stoklama arasında daha iyi bir uyum anlamına gelmektedir. Krize eğilimli bir sistemde, büyük veri bazılarına her derde deva, altın yumurtlayan tavuk veya ekonomik gençliğin pınarı gibi görülebilir. Kısacası, dataizmin müritlerine göre büyük veri hepimize fayda sağlayacak ve bu konuda endişelenecek herhangi bir şey yoktur.