Belgesel filmin temeli belgeye dayanır. Belgesel film, var olan olguyu kayıt altına alır. Ancak gerçeğin kamera ile kaydedilmesi elbette ki o kaydın belgesel film olmasını gerektirmez. Bir filmin belgesel film olabilmesi için sinema dili ve estetiği ile harmanlanması ve biçimlenmesi gerekir. Aksi halde kayıt sadece “belge film” olur. Belgesel filmin konusu gerçektir ve malzemesi de gerçek malzemeden oluşur. Belgesel film, olayları oyuncularla canlandırma, animasyon, animatik veya çizim kullanarak anlatarak görsel kayıt altına alınmamış gerçeği, elde olan bilgiler dâhilinde temsil yoluyla görüntüye de dönüştürebilir. Bu da seyircinin gerçeği tasavvur etmesine yardımcı olur. Seyirci bunun gerçeği destekleyici, geçmiş bir olayı temsilen bir anlatım olduğunun farkındadır. Kurmaca-belgesel türü (doküdrama) ise belgesel anlatısının içine kurmaca öğeler yerleştirerek temsil yoluyla gerçeği anlatmaya çalışır. Kurmacanın akıcılığından belgesel lehine yararlanmayı gözetir. Ancak burada ince bir çizgi söz konusudur. Belgesel film, kurmaca filmin anlatı çizgisine tamamen kaymamalıdır. Mevcut film tamamıyla kurmaca bir yapı ve mimetik anlatım kullanıyorsa, dramatik anlatı ana iskeleti oluşturuyorsa, belgesel çizgisinden kayarak kurmaca haline gelebilir. Öte yandan sinema tarihinde öyle kurmaca filmler vardır ki, bazı özelliklerinden dolayı aynı zamanda belgesel film olarak kabul edilirler.

Sinema tarihinin ilk filmleri belge filmlerdir. Sinemanın büyülü gücünü ve imkânlarını önceden keşfetmiş olan George Méliès ile kurmaca film öne çıksa da, belgesel film kendi yolunu belirleyerek ilerlemiştir. Sinema ilk yıllarında bir panayır, bir seyirlik eğlencesi statüsündeydi. Haber filmleri ise gösterimler öncesi insanların haber ihtiyacını karşılayan görüntüler silsilesiydi.

Bu çalışma belgesel filmin ne olduğu, nasıl olduğu yanında, tarihsel gelişimi ve spesifik kullanım alanları ile ilgili genel bir bilgi vermek amacıyla tasarlanmıştır. Aynı zamanda belgesel filme dair her zaman kullanılabilecek başucu notları olarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır.