kaşık

Günümüz ekonomisinde arz ve talep dengesi, tamamen pazar dengeleri ve güçleri tarafından yönetilen piyasa mekanizması içerisinde oluşmaktadır. Arz ve talebin belirleyici olduğu bu ekonomide olası ekonomik krizlerin çözümü çerçevesinde devreye giren fiyat mekanizmasının tam işlemesi gerekmektedir. Tüm bu dengelerin oluşumunda ise tam rekabetin söz konusu olması ve herhangi bir müdahalenin bulunmaması gerekmektedir. Çünkü, serbest piyasa ekonomisi kuralları çerçevesinde bireylerin ve kurumların çıkarlarını maksimize etmesi gerekmektedir. Ancak bu takdirde ekonomik büyümenin gerçekleşebileceği savunulmaktadır. Tüm bu piyasa dengesi ise Adam Smith’in “görünmez el’’ olarak isimlendirdiği mekanizma ile oluşmaktadır.

Peki, birçok ekonomi uzmanı tarafından içselleştirilen ve üniversitelerin iktisat bölümlerinde temel bilgi olarak anlatılan piyasa mekanizmasının bahsetmediği ya da üzerinde fazla durmadığı husus ne idi? Ahlâk...

Günümüz ekonomisinde piyasa mekanizması tartışılmaz bir öneme sahiptir. Ancak, piyasa mekanizmasının ahlâkî değerlerle birlikte ele alınması da bir o kadar gerekli ve önemlidir. Piyasa ve ahlâk arasındaki ilişki üzerine çalışan ahlâk felsefecilerinin belirttiği üzere, serbest piyasa ekonomisi toplum içerisindeki ahlâkî değerlere zarar vermesinin yanında materyalist beklentilerinden dolayı manevî değerleri de yok etmektedir. Tabii ki günümüz neo-klasik iktisatçıları arasında ekonominin ahlâkî boyutlarını ele alanlar da vardır ancak ekseriyeti ahlâkın materyalist sonuçları ile ilgilenmektedir. Bu bağlamda, geleneksel iktisada karşı eleştirel bir tutum alarak ahlâkî boyutu da geleneksel iktisadi düşünceye eleştiri noktasında kullanan Karl Polanyi’den bahsetmek mümkündür.

(...)