Kendisini unutmuş, dedesine nefret duyan ve bu nefreti bazen daha uzak cetlerine abartılı güzellemelerle açığa vuran, olmadık yerlerde kendine köken arayan, kâh Batılı olmaktan oldukça sevinçli ve mutlu, kâh eskinin hasreti ile hüzünlü ve öfkeli, adeta bipolar bir toplumuz.
"Ahlâk meselesinde Nurettin Topçu istisnai bir yerde duruyor."
Toplumsal ve siyasal yaşamda ahlâkî değerlerden sapma yozlaşma kavramı ile ifade edilmektedir. Toplumsal ve siyasî yozlaşma birbirini besleyen süreçlerdir. Toplumun aynası olan siyasetteki yozlaşma, toplumun ahlâkî değerlerindeki yozlaşmanın sonucudur.
Dinî kültürümüzün omurgasını oluşturan İslâmî geleneğin dokunulmazlık kazanacak şekilde kutsanması ve eleştiri karşısında gelişim imkanını kapatan savunmacı yaklaşım da, modern iktisadî düzen içerisinde yaşayan Müslümanın, ahlâkî ikilemler yaşamasına sebep olmaktadır.
Aşırı hızlı sosyal değişmenin temel bir sonucu hafızasızlık ve unutma problemidir. İnsanın ahlâk problemi açısından bakıldığında bu husus belirleyicidir.
“Serbest piyasa ekonomisi toplumun insani ve doğal özünü yok etmeden yaşayamaz ve insanı fiziksel olarak yıpratacağı gibi çevreyi de çöle çevirir”. -Karl Polanyi
Durkheim, göreneğin uzak bir geçmişten beri yapılageldiği için aşina bir davranış şekli olmanın yanı sıra, aynı zamanda toplumun bütün üyelerine kendisi ile mutabakatı bir mecburiyet olarak dayatan normatif bir iktidar olarak da tanımlanabileceğinin altını çizmektedir.
Hukuk, toplumsal hayatı düzenleyen ve devlet tarafından yaptırıma bağlanmış kurallar bütünüdür. Hukukun amacı, gerek bireysel gerek toplumsal çıkar çatışmalarını gidermek, bunları dengeli bir hale getirmek suretiyle toplumun düzenini sağlamaktır.
Olağanüstü şartlar, olağan dışı kararlarla karşılanır. Olağan dışı kararlar, kurallaştığı veya kurallaşmış gibi bir görüntü kazandığı zaman, yeni bir ahlâk oluşuyor gibi gözükse de (bu görüntü yanıltıcıdır; ahlâk mahiyeti gereği olgulara bağlı olamayacağı için, olgulara bağlı kurallara ahlâk denemez; çünkü ahlâk mahiyeti gereği olguları önceler ve şekilendirir), yeni talepler ile birlikte ortaya çıkması muhtemel bir düzende, talepler istikrarlı olamayacağı için, istikrar kazanamaz.
“Ahlâk” ve “genel ahlâk” kavramları, hukuk terminolojisinde farklı anlamları karşılar. Ahlâk, kişinin vicdanı, sübjektif-ferdî anlayışını ifade ederken idare hukukunun bir terimi olan “genel ahlâk” terimi aynen menfaat-kamu menfaati (kamu yararı), düzen-kamu düzeni gibi ikililer arasındaki derin fark gibi bir anlam farkını içerir.
“Etik”, bireyin belli bir durumda ifade etmek istediği değerlerle ilgiliyken; “ahlâk”. bu değerlerin uygulamasıyla ilgilenmektedir. Bir başka ifadeyle; etik usûl veya biçim, ahlâk ise esas ya da içerik ile ilgilidir.
Düşünce Dergisi’nin ikinci sayısı “Para: Varlığı Bir Dert, Yokluğu Yara” dosya konusunda yer alan “Edebiyatta Para ve Ticaret Üzerine” başlıklı röportajı üzerine Mustafa Özel ile alt başlığı “Edebi İktisat: Romanın Ekonomi Politiği” olan sohbet gerçekleştirildi.
“Dergi, hür tefekkürün kalesidir” der Cemil Meriç. Düşünce Dergisi ise, hür tefekkürün bozkırıdır, kalesi değil. Zira tefekkür/düşünce bir kaleye sahipse, belki de hapsolduğunun farkında olmayan bir şaşkınlık nöbetinden öte bir şey değildir.
Tüketim kültürü ve teknolojinin hayatımızda kapladığı yer nispetinde hareket alanını genişleten “para”nın sadık kölesi bir banka müdürünün yükselirken düşüşünün hikayesidir Necip Fazıl Kısakürek’in Para adlı oyunu.
Günümüzde insan, modern hayatın sunduğu tüm imkânlara rağmen büyük bir maddî ve manevî tatminsizlik içindedir. Para hırsı ve tamahkârlığı nedeniyle tüm ahlâkî ölçüleri çiğneyerek salt kişisel menfaatlerine göre yaşamakta ve her şeyin değerini, sağladığı fayda ile ölçmektedir. Tüketim kültürünün ürettiği sahte ihtiyaçları, asıl değerlerini harcamak suretiyle tatmin etmeye çalışmaktadır.
