Dünyada emeklilik sistemleri ulusal sosyal güvenlik sistemleri, tamamlayıcı emeklilik planları ve özel emeklilik fonları olmak üzere devlet, işverenler ve özel sektör tarafından üç şekilde oluşturulmaktadır. Ulusal sosyal güvenlik sistemleri devletler tarafından oluşturup çalıştırılmakta ve çalışanlara emeklilik hakkı vermektedir. İşverenler tarafından ise tamamlayıcı emeklilik fon ve planları sağlanabilmektedir. Özel kesim ise isteğe bağlı olarak tasarruf ve yatırımların ürünü olan özel emeklilik fonları oluşturmaktadır.
Tarihsel süreçte kamu tarafından sunulan sosyal güvenlik fonksiyonlarının kısmen ya da tamamen piyasa mekanizmasına bırakılmasına yönelik çeşitli uygulamalar görülmektedir. Ülkelerin sosyal güvenlik sistemlerinin karşı karşıya olduğu krizler, ülkeleri yeni çözüm arayışlarına yöneltmiş ve özel emeklilik sistemleri, katılımların gönüllülüğü-zorunluluğu bağlamında farklı şekillerde olmak üzere ülkelerin gündeminde ve uygulamalarında yerini almıştır.
Dünyada emeklilik sistemleri, ulusal sosyal güvenlik sistemleri, tamamlayıcı emeklilik planları ve özel emeklilik fonları olmak üzere devlet, işverenler ve özel sektör tarafından üç şekilde oluşturulmaktadır. Ulusal sosyal güvenlik sistemleri devletler tarafından oluşturup çalıştırılmakta ve çalışanlara emeklilik hakkı verilmektedir. İşverenler tarafından ise tamamlayıcı emeklilik fon ve planları sağlanabilmektedir. Özel kesim de isteğe bağlı olarak tasarruf ve yatırımların ürünü olan özel emeklilik fonları oluşturmaktadır (Dağlar, 2007, s. 43). Özel kesim tarafından sağlanan özel emeklilik programları, kamu emeklilik programlarınca sağlanan ödemelere ilave fayda sağlamayı amaçlayan finansal düzenlemelerdir. Bu programlar, koşulları önceden belirlenmiş bir sözleşme çerçevesinde katılımcıların bireysel hesaplarına düzenli olarak yatırılan katkı paylarının etkin bir fon yöntemiyle değerlendirildiği bir özel emeklilik sigortası türüdür (Uğur, 2004, s. 83). Dünyada uzun bir geçmişe sahip olan özel emeklilik uygulamaları Türkiye’de ise yirmi yıllık bir geçmiş ile nispeten daha yenidir.
Yazının devamı Düşünce Dergisi'nin "Piyasa" sayısında...
Yaşar Hoca 24 saati dolu dolu yaşayan biriydi. Gece 11-12’de internetten canlı eğitimler verip, yatırımcılarla sohbetler yapıp, sabah 5’te internet sitesine yorumlarını ekleyip, 8’de ofiste olmak, ben hiçbir zaman alışamasam da, onun için normaldi. Ya da gece 3-4 gibi yorumlarını, yazılarını tamamlayıp sabah 7-8 gibi TV’lerde yorum yapmak. Bunların çoğunun maddi bir getirisi de yoktu.
Bağlam olarak yazarın, kitap içeriğinde önce ekonominin dengelerini anlatıp sonra ekonomik krizleri anlatması, kitabı daha da anlaşılır hale getiriyor. Böylelikle okuyucu olaylara geniş bir perspektiften bakabilme imkanı buluyor.
“Yahudilerin faizli borç ilişkilerindeki başarısı ise toplumların gelir adaletsizliğini artırdığı ve yoksulluğa sebep olduğu için birçok devlet tarafından iyi karşılanmaz fakat tüm bu etkenler, Yahudilerin finansal başarısını etkilemez.”
Ahmet Midhat Efendi, 1890’da kaleme aldığı Müşahedat romanında, önce İstanbul’un sebze halindeki esnafının tek tek nasıl kuruşlandığını tasvir eder; sonra bize büyük bir girişimci portresi çizer. Seyit Mehmet Numan, para şöyle dursun, kredi kavramını bile ete kemiğe büründürmüş ender Osmanlılardan biridir.
Piyasanın egemenliği neoliberal söyleme teslim olmuş dünyamızda neredeyse aksi düşünülemez ve geri döndürülemez bir süreç gibi görünüyor. Bu haldeyken piyasanın yeniden bir ahlâki pusulaya ihtiyacı olduğu ortada.
Kendi içindeki olanca farklılığına rağmen bütün teolojik sistemlerin tepe noktasında Tanrı yer alır, bu o sistemin kutsalını belirtir. Ekonominin tepe noktasında ise Piyasa vardı. Cox, Piyasa kelimesi kasıtlı olarak büyük harfle yazar; amacı “bu kelimenin sahip olduğu gizeme ve iş adamları arasındaki saygınlığına” işaret etmektir.
