Dil öğretiminin başlangıç noktasında yer alan okuma-yazma, iletisi olan her şeyi anlamlandırmayı hedefleyen okuryazarlık sürecine doğru gelişim gösterir. Bu gelişim, yalnızca tek tip bir okuryazarlık sürecinin değil, okuryazarlığın doğasını bir süreç olarak kavramaya dayanan çoklu okuryazarlıkların kapılarını aralar.
Bugün ana dili eğitimi sadece Türkiye’de değil dünyada, bireyin kendisi dâhil herkesle iletişim kurabilmesi, çevresini kavrayabilmesi, ileriki yaşlarda diğer bilim dalları ile ilgili kendini yetiştirebilmesi ve hem birey hem de toplumun bir parçası olarak kimliğini oluşturabilmesi için hayati önem taşımaktadır. Çocuğun çevresindeki dil kullanımına bağlı olarak doğar doğmaz başlayan dil edinimi, ilkokula başladığı yıldan itibaren dil gelişimine evrilmektedir. “Dil edinimi” terimi, çocuğun çevresinde konuşulan dili, çevresindekiler düzeyinde konuşabilme sürecini işaret ederken dil gelişimi ise kişinin edindiği dili kullanma yetisiyle ilişkilidir (Sezer, 1993: 101). O hâlde ilkokulla başlayan süreçteki ana dili eğitimi, çocuğun dil gelişimini hedef alır. “Türkçe eğitimi, ana dili eğitiminin başlıca ve en önemli evresidir; çünkü ilkokul ve ortaokuldaki 6-14 yaşlarındaki çocuklar doğa, insan, ahlak vb. hakkındaki temel bilgileri bu yaşlarda öğrenirler. Bu bilgiler onların zihinlerine sözcüklerle, terimlerle, dilin söyleniş biçimleriyle (vurgular ve tonlamalarla) yerleşir. Denebilir ki insanların temel söz dağarcıkları bu yaşlarda oluşur” (Göğüş, 1993: 6). Bu doğrultuda ilkokul ve ortaokulu kapsayan 2019 Türkçe öğretim programının özel amaçları; “dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerinin geliştirilmesi” şeklinde temel becerilerle başlayarak Türkçeyi bilinçli ve doğru kullanma; söz varlığını zenginleştirme; duygu, düşünce ve hayal dünyasını geliştirme; bilgiyi araştırma, keşfetme, yorumlama ve zihinde yapılandırma becerilerinin geliştirilmesi; basılı materyaller ile çoklu medya kaynaklarından bilgiye erişme, bilgiyi düzenleme, sorgulama, kullanma ve üretme becerilerinin geliştirilmesi; eleştirel bakış açısı kazanma şeklinde daha karmaşık becerileri kapsamaktadır (MEB, 2019: 8). En temel becerilerden başlayarak insanoğlunun yaşamını anlamlandırabilme ve dünyayı okuyabilme hedefine kadar süren bu yolculuk doğal olarak beraberinde birçok konuyu da gündeme getirmektedir. Söz konusu ilkokul ve ortaokulda Türkçe öğretimi olunca bu ana başlığı üç temel alanla ilişkilendirmek mümkündür: Çoklu okuryazarlıkların temeli olarak Türkçe öğretimi, Türkçe öğretiminde farklı yönelimler ve disiplinlerarası uygulamalar, Türkçe öğretiminin sorunları.
Yazının devamı Düşünce Dergisi'nin "Türkçe" sayısında...
Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminin daha sistemli ve etkili olabilmesi için doğrudan bu alana özgü öğretmen yetiştirme politikasının kısa sürede hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Yazı dili üzerine yapılan çalışmaların yanında konuşma dili alanında yapılanlar eser miktardadır. Konuşma dili nasılsa biliniyor diye mi düşünülmüştür, yazıyı çözersek kendiliğinden çözülür diye mi, bilemiyoruz.
Bir toplumun kültürel yapısının ve özelliklerinin dile yansımaları çevirmenin sadece yabancı dil ve kültürü değil aynı zamanda kendi dil ve kültürünün yapısını, beklentilerini ve kullanımını çok iyi bilmesi gerektiği aşikardır.
Sahaya girdiğiniz zaman şunu görüyorsunuz. Almanya’da artık Türk çocukları çok dilli büyüyorlar. Türkçe, Almanca bir de İngilizce var. Yaptığımız istatistiklerde çok dilli bir neslin Avrupa'daki Türkler arasına geldiğini görüyoruz. Ama burada bana göre eksik olan ayak Türkçe ayağı.
Şinasi’den beri ağır aksak yürüyen Türkçeye gidiş giderek sür’atlenecek, hep kabul edildiği gibi Reşat Nuri, Refik Halit, Falih Rıfkı’da dil merkezini bulacaktır. Bu noktadan sonra Türkçe tarihinin en güzel örneklerini verecektir.
batı kökenli bazı kelimelerdeki ses olaylarının yazım kılavuzu’na yansıması üzerine
