Türkçe ne 16-19. yüzyıllar arasında kullanılan yazı dilini konuşma diline yakıştırmış ve bünyesinde kabul etmiş ne de 20. yüzyılın başında yapılan planlamaların ardı sıra yürümüştür. Dil üzerine düşünceler, planlamalar, müdahaleler bir dönem etkili olmuş gibi görünse de bu etkiler hiçbir zaman uzun soluklu olmamıştır.
İnsanoğlunun tarih boyunca tanımlamaya ve anlamaya çalıştığı kavramların başında şüphesiz ‹dil› gelmektedir. İnsan, çevresindeki varlıklardan farklı olduğunu anlamaya başladığında bu farklılığını ilk olarak ‘dil’ ile keşfetmiş olmalıdır. Zira modern insanların en ilkel ataları duygu ve düşüncelerini, ihtiyaçlarını bugünkü kullandığımız sistemden daha basit de olsa bir iletişim sistemi ile gerçekleştirmeye başlamışlardır. En ilkel atalarımızın dilinin daha basit bir sistemden oluşması gayet doğal idi. Zira bugüne göre daha basit düşünceleri, daha az ihtiyaçları vardı. Daha basit düşüncelerin, daha az ihtiyaçların olduğu o dönemlerde de insanoğlu kendine özgü olan özelliklerin farkına varıyor ve bunlar üzerine düşünüyordu. Bunun böyle olduğunu, yazılı metinlerin ortaya çıkmasından hemen sonra anlıyoruz. Yazılı metinlerde ele alınan her konu şüphesiz yazı icat edilmeden de tartışılıyordu. Yazılı metinlerde tartışılan her kavram yazı icat edilemeden de insanların üzerine düşündükleri kavramlardı. Bu iddiayı ispat etmek elimizdeki verilerle elbette imkân dahilinde değil. Bununla birlikte yazı ile ifade edilen beş bin yıllık insanlık tarihini ve burada ele alınan konuların her yüzyılda tekrar ve tekrar tartışıldığını dikkate aldığımızda daha öncesinde de benzer bir durumun olduğunu söylemek mümkündür.
Dil üzerine düşünmeye başladığımızda düşüncelerimize müdahale eden tek şey yine dilin kendisi olmaktadır. Bunu ilk olarak düşüncelerimizi yazıdan önce ve yazıdan sonra şeklinde sınıflandırmamız gerektiğini söyleyerek yani yine kendisine has bir özellikle müdahale ederek söyler. Dil ile ilgili yazılı metinlerde gördüğümüz her düşünce bize yazıdan önce de aynı düşüncelerin ortaya konulabileceği fikrini vermektedir.
Yazının devamı Düşünce Dergisi'nin "Türkçe" sayısında...
Â
Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminin daha sistemli ve etkili olabilmesi için doğrudan bu alana özgü öğretmen yetiştirme politikasının kısa sürede hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Yazı dili üzerine yapılan çalışmaların yanında konuşma dili alanında yapılanlar eser miktardadır. Konuşma dili nasılsa biliniyor diye mi düşünülmüştür, yazıyı çözersek kendiliğinden çözülür diye mi, bilemiyoruz.
Bir toplumun kültürel yapısının ve özelliklerinin dile yansımaları çevirmenin sadece yabancı dil ve kültürü değil aynı zamanda kendi dil ve kültürünün yapısını, beklentilerini ve kullanımını çok iyi bilmesi gerektiği aşikardır.
Sahaya girdiğiniz zaman şunu görüyorsunuz. Almanya’da artık Türk çocukları çok dilli büyüyorlar. Türkçe, Almanca bir de İngilizce var. Yaptığımız istatistiklerde çok dilli bir neslin Avrupa'daki Türkler arasına geldiğini görüyoruz. Ama burada bana göre eksik olan ayak Türkçe ayağı.
Şinasi’den beri ağır aksak yürüyen Türkçeye gidiş giderek sür’atlenecek, hep kabul edildiği gibi Reşat Nuri, Refik Halit, Falih Rıfkı’da dil merkezini bulacaktır. Bu noktadan sonra Türkçe tarihinin en güzel örneklerini verecektir.
batı kökenli bazı kelimelerdeki ses olaylarının yazım kılavuzu’na yansıması üzerine
